Meşâriḳu’l-envâr: Arapça Gramer ve Hadis İlminin Buluştuğu Eser

Arapça öğrenmek isteyenler için eşsiz bir kaynak olan Meşâriḳu’l-envâr, aynı zamanda hadis ilmine de ilgi duyanlar için bir hazine niteliğinde.  Peki bu eseri bu kadar özel kılan nedir? Gelin yakından bakalım.

Meşâriḳu’l-envâr'ın Doğuşu

Tam adı Meşâriḳu’l-envâri’n-nebeviyye min (ʿalâ) ṣıḥâḥi’l-aḫbâri’l-Muṣṭafaviyye olan bu değerli eserin yazarı, daha önce kaleme aldığı Miṣbâḥu’d-dücâ min ṣıḥâḥi ḥadîs̱i’l-Muṣṭafâ ve eş-Şemsü’l-münîre mine’ṣ-ṣıḥâḥi’l-meʾs̱ûre adlı eserlerinin gördüğü yoğun ilgi üzerine, bunlara daha fazla sahih hadis ekleyerek Meşâriḳu’l-envâr’ı oluşturmuş.  Eserde sadece Ṣaḥîḥayn hadisleri değil,  Kudâî’nin Müsnedü’ş-Şihâb’ından ve Uklîşî’nin en-Nücem min kelâmi Seyyidi’l-ʿArab ve’l-ʿAcem’inden de seçme hadisler bulunuyor.

Arapça Öğrenimine Katkısı

Tanınmış bir dil âlimi olan Sâgānî, eserini bazı gramer terimlerine göre düzenleyerek Arapça öğrenenlerin hadisleri nahivde örnek olarak kullanabilmelerine olanak sağlamış. Bu sayede Arapça öğrenimi, daha ilk adımlardan itibaren hadislerle zenginleşmiş ve özellikle Arap olmayan toplulukların Arapçaya ve İslam kültürüne ilgi duymasına katkıda bulunmuş.

Meşâriḳu’l-envâr'ın İçeriği

Eser,  "من", "إنّ", "لا" gibi farklı gramer yapılarıyla başlayan hadislerin yanı sıra kutsî hadisler ve dua cümlelerini de içeren 12 bölümden oluşuyor.  Sâgānî, her hadisin kaynağını harflerle ( ق, خ, م) belirterek okuyucunun hadisin Buhari, Müslim veya her ikisinde de yer aldığını bilmesini sağlamış.

Meşâriḳu’l-envâr'ın Yaygınlığı ve Şerhleri

Yazıldığı dönemden itibaren büyük ilgi gören Meşâriḳu’l-envâr,  defalarca istinsah edilmiş ve  Leipzig, Bombay, Leknev ve İstanbul gibi farklı şehirlerde basılmış. Eser üzerine İbn Melek'in Mebâriḳu’l-ezhâr fî şerḥi Meşâriḳı’l-envâr'ı başta olmak üzere pek çok şerh yazılmış.

Sonuç

Meşâriḳu’l-envâr, Arapça gramer öğrenmek ve hadis ilmini derinlemesine incelemek isteyenler için eşsiz bir kaynak.  Eserin farklı dillerdeki çevirileri ve üzerine yazılan şerhler, onun  İslam dünyasında ne kadar değerli bir yere sahip olduğunu gösteriyor.